سکته مغزی ، یا زمانی اتفاق می افتد که خون رسانی به بخشی از مغز شما به دلیل لخته شدن خون قطع می شود و یا به این دلیل که یک سرخرگ مغز پاره می شود و منجر به خونریزی می شود.
سکته مغزی یکی از علل اصلی مرگ و میر و ناتوانی در سراسر جهان است، اما بیشتر سکته‌های مغزی را می‌توان با توجه کردن به تعداد کمی از عوامل خطر کلیدی آن از جمله فشار خون بالا پیشگیری کرد.
فشار خون بالا چیست؟
فشار خون بالا با اینکه حدود نیمی از مردم جهان را تحت تاثیر قرار می دهد و می تواند منجر به تعدادی از بیماری های جدی از جمله سکته مغزی شود.ولی چون معمولا بالا بودن فشار خون علامت قابل توجهی ندارد دیر تشخیص داده می شود و فرصت برای ایجاد مشکل بوجود می آید.
بیش از نیمی از سکته های مغزی با فشار خون بالا همراه یا مرتبط هستند.
یک بررسی ساده فشار خون می‌تواند تعیین کند که آیا فشار خون بالا دارید یا خیر و یک متخصص سلامت می‌تواند در مورد اینکه آیا می‌توان وضعیت شما را با تغییرات سبک زندگی و/یا داروی مناسب مدیریت کرد یا خیر، راهنمایی کند.
چگونه فشار خون بالا تشخیص داده می شود؟
تنها راه برای بررسی فشار خون بالا، اندازه گیری آن است. در زمان اندازه گیری فشار خون دو عدد به نام فشار سیستولیک( عدد بزرگتر) و فشار دیاستولیک (عدد کوچکتر) ثبت می شود. فشار سیستولیک، عدد بالاتر، اندازه گیری نیرویی است که خون با آن به رگها فشار وارد می کندو فشار دیاستولیک فشار ناشی از مقاومت رگها در برابر جریان خون در بدن شما است.
چگونه فشار خون بالا با سکته مغزی مرتبط است؟
فشار خون بالا باعث میشود سیستم گردش خون شما (شامل قلب، شریان‌ها و رگ‌های خونی ) برای حرکت دادن خون در بدن شما سخت‌تر کار کنند.
این کار اضافی باعث آسیب رگ می شود به نحوی که می تواند رگ های خونی شما ، از جمله رگ های مغز شما را، که باید به راحتی قابل انعطاف و قابل منقبض و منبسط شدن باشد،به مرور زمان سفت تر و باریک تر کند. این فرآیند که به عنوان آترواسکلروز شناخته می شود، خطر انسداد رگ های خونی مغز را افزایش می دهد :در صورت انسداد رگ منجر به قطع یا محدود کردن خون رسانی به ناحیه ای از مغز می شود که به آن سکته ایسکمیک می گویند و می تواند منجر به آسیب دائمی مغز یا مرگ شود.
آترواسکلروز همچنین می‌تواند باعث زیاد شدن فشاری که خون به رگ‌های خونی در مغز وارد میکند شود، طوری که باعث ترکیدن و خونریزی آنها شود که به آن سکته هموراژیک می گویند. این اتفاق هم می تواند باعث آسیب دائمی به مغز یا مرگ شود.
چه چیزی منجر به فشار خون بالا میشود؟
سن: اگر شما بالای ۶۵ سال سن دارید بیشتر در معرض خطر افزایش فشار خون( و سکته مغزی) هستید
ژنتیک: اگر سابقه خانوادگی فشار خون دارید بیشتر در معرض خطر فشار خون بالا و سکته مغزی هستید
بارداری: اگر باردار هستید، تغییرات هورمونی شما را در معرض خطر افزایش فشار خون و سکته مغزی قرار می دهد
شرایط سلامت: افراد مبتلا به دیابت احتمالاً فشار خون بالایی دارند. بیماری کلیوی می تواند در نتیجه فشار خون بالا باشد و فشار خون بالا نیز می تواند باعث آسیب بیشتر کلیه شود. در مجموع خطر سکته مغزی در این حالت افزایش پیدا می کند.
اضافه وزن یا چاق بودن: حمل بیش از حد وزن، به خصوص در ناحیه میانی بدن ، فشار اضافی بر قلب و سایر اندام‌های شما وارد میکند و خطر ابتلا به فشار خون بالا و دیابت را افزایش می‌دهد که هر دو خطر سکته مغزی (و قلبی) را افزایش می‌دهند.
رژیم غذایی: غذاهای فرآوری شده حاوی سطوح بالاتر نمک، چربی و قند هستند که همگی در افزایش یا افزایش فشار خون و همچنین افزایش خطر چاقی نقش دارند. بنابراین رزیم غذایی نامناسب خطر سکته را زیاد میکند.
کلسترول: بیش از نیمی از افرادی که فشار خون بالا/بالا دارند، کلسترول بالایی نیز دارند.اگر نمی توان کلسترول را با تغییر رژیم غذایی کنترل کرد، مصرف داروهایی برای کاهش کلسترول به کاهش خطر سکته کمک می کند.
الکل: مصرف منظم و زیاد الکل با فشار خون بالا و همچنین اختلالات ریتم قلب که خطر سکته را افزایش می دهد مرتبط است. اجتناب از مصرف الکل یا حداکثر۲ واحد الکل در روز ، خطر را کاهش می دهد.
سیگار کشیدن : سیگار کشیدن به طور موقت فشار خون شما را افزایش می دهد و به شریان های آسیب دیده، فشار خون بالا و سکته مغزی و همچنین طیف وسیعی از بیماری های دیگر کمک می کند.
استرس: استرس به طور موقت فشار خون شما را افزایش می دهد، اگر سطوح بالایی از استرس به طور منظم تجربه شود، می تواند به مرور زمان به شریان های شما آسیب برساند و خطر سکته مغزی و سایر بیماری ها را افزایش دهد. استرس همچنین می تواند به رفتارهایی مانند رژیم غذایی نامناسب، کم تحرکی و مصرف بیش از حد الکل منجر شود که سلامتی شما را به خطر می اندازند.
بیماری‌های قلبی : ساخته‌شدن پلاک در شریان‌ها می‌تواند به افزایش فشار خون و نیز انسداد جریان خون و اکسیژن به مغز منجر شود.فیبریلاسیون دهلیزی، نقص‌های دریچه قلب، ضربان قلب نامنظم و بزرگی حفره‌های قلب نیز می‌تواند سبب لخته شدن خون شود.
پیشگیری از فشارخون بالا و سکته مغزی
- ورزش: ورزش منظم می تواند به شما در پیشگیری و مدیریت فشار خون کمک کند ۳۰ دقیقه ورزش سریع پنج بار در هفته برای کاهش خطر سکته مغزی و سایر بیماری ها توصیه می شود.
- رژیم غذایی سالم : یک رژیم غذایی سالم سرشار از میوه و سبزیجات، غلات کامل، چربی های سالم ( چربی های اشباع شده کم ) و کم نمک (کمتر از ۵ گرم در روز) می تواند به شما در پیشگیری و مدیریت فشار خون کمک کند. بسیار مهم است که کودکان بیش از حد نمک نخورند زیرا فشار خون ابتدا در دوران کودکی شروع به افزایش میکند
- درمان عارضه‌های خونی: مشکلات گردش خون مانند بیماری محیطی عروق، بیماری سلول داسی‌شکل یا کم‌خونی شدید را درمان کنید.
- مدیریت استرس: منبع استرس را شناسایی و آن را مدیریت کنید. برخی از اقدام‌های مفید عبارت‌اند از: تمرکز حواس، یوگا، مدیتیشن و تنفس عمیق.
- کنترل فیبریلاسیون دهلیزی: از ضربان خود آگاه باشید و از پزشک درباره فیبریلاسیون دهلیزی بپرسید.فیبریلاسیون دهلیزی در واقع یک بی نظمی در ریتم قلب است که اگر جلو عوارض آن با استفاده از دارو (شایعترین دارو وارفارین است) گرفته نشود به دلیل ایجاد لخته باعث سکته مغزی می شود.از طرف دیگر اگر اثرات وارفارین بر لخته شدن خون به درستی کنترل نشود ممکن است باعث رقیقتر شدن بیش از حد لازم خون شده و باعث ایجاد خون ریزی مغزی و نوع دیگری از سکته مغزی شود.
Reference/2023:https://www.world-stroke.org/world-stroke-day-campaign/prevent-stroke