شاید شما هم نام «رماتیسم قلبی» را شنیده باشید. این نامی است که از قدیم برای عارضهای جدی بر روی قلب به کار میرود. اما آیا میدانید نام علمی و دقیق این بیماری «تب روماتیسمی» است و چرا این تفاوت نام مهم است؟ این متن به زبان ساده، این بیماری، راههای پیشگیری و مدیریت آن را توضیح میدهد.
چرا «تب روماتیسمی» درست است و نه «رماتیسم قلبی»؟
در گذشته، کلمه «رماتیسم» برای هر دردی در مفاصل و عضلات استفاده میشد. از آنجا که این بیماری با درد مفاصل شروع میشود و مهمترین عارضه آن روی قلب است، نام «رماتیسم قلبی» میان مردم رواج یافت. اما این نام فقط بخشی از ماجرا را نشان میدهد.
نام درست، «تب روماتیسمی» است، زیرا:
-
این بیماری فقط قلب را درگیر نمیکند، بلکه یک التهاب عمومی است که میتواند مفاصل، پوست، مغز و قلب را همزمان تحت تاثیر قرار دهد.
-
تب یکی از علائم کلیدی آن است.
-
این نام به وضوح نشان میدهد که بیماری، یک شامل یک تعداد عوارض التهابی است که از یک عفونت اولیه (معمولاً گلودرد چرکی) ناشی میشود.
بنابراین، «تب روماتیسمی» نام اصلی بیماری است و «بیماری قلبی روماتیسمی» (Rheumatic Hearst Disease) یا همان «رماتیسم قلبی»، اصطلاحی برای توصیف آسیب قلبی ناشی از تب روماتیسمی است.
تب روماتیسمی چیست و چگونه ایجاد میشود؟
تب روماتیسمی یک بیماری التهابی خطرناک است که میتواند ۲ تا ۴ هفته پس از یک گلودرد استرپتوکوکی درماننشده یا ناقص ظاهر شود.
مکانیسم ساده:
-
کودک (یا به ندرت بزرگسال) دچار گلودرد باکتریایی (استرپتوکوک گروه A) میشود.
-
این عفونت به طور کامل با آنتیبیوتیک درمان نمیشود.
-
سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با باکتری، پاسخ شدید و اشتباهی میدهد.
-
این پاسخ ایمنی، به جای باکتری، به بافتهای سالم خود بدن حمله میکند و باعث التهاب در مفاصل، پوست، مغز و به ویژه قلب میگردد.
علائم هشداردهنده چیست؟
اگر پس از یک گلودرد، این علائم را مشاهده کردید، فوراً به پزشک مراجعه کنید:
-
تب
-
درد و تورم مفصلی مهاجر (درد از مفصلی به مفصل دیگر میرود)
-
تنگی نفس، تپش قلب یا خستگی شدید (نشانه احتمالی درگیری قلب)
-
حرکات غیرارادی دست و پا یا صورت
-
بثورات پوستی خاص یا برجستگی زیر پوست
راههای پیشگیری: کلید در دست شماست!
خبر خوب این است که تب روماتیسمی کاملاً قابل پیشگیری است.
۱. پیشگیری اولیه (مهمتر از همه):
-
هر گلودرد را جدی بگیرید. به ویژه در کودکان ۵ تا ۱۵ سال.
-
اگر گلودرد همراه با تب، قرمزی گلو، لکههای چرکی روی لوزهها یا درد شدید است، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
-
اگر پزشک تشخیص گلودرد استرپتوکوکی داد، دوره کامل آنتیبیوتیک تجویز شده (معمولاً ۱۰ روز) را حتی با بهتر شدن حال بیمار، تا آخر ادامه دهید. قطع خودسرانه دارو، عامل اصلی بروز این بیماری است.
۲. پیشگیری ثانویه (برای افراد مبتلا شده):
-
کسانی که یک بار دچار تب روماتیسمی شدهاند، برای جلوگیری از حملات مجدد و آسیب بیشتر به قلب، باید به مدت سالها (گاه تا پایان عمر) آنتیبیوتیک پیشگیرانه (مثل تزریق ماهانه پنیسیلین) دریافت کنند. این گام حیاتی است.
درمان و مدیریت بیماری
-
در مرحله حاد: استراحت، داروهای ضدالتهاب (مثل آسپرین یا کورتون) برای کاهش التهاب.
-
مدیریت آسیب قلبی: افرادی که دچار عارضه قلبی (بیماری قلبی روماتیسمی) شدهاند، نیازمند:
-
پیگیری مادامالعمر با متخصص قلب
-
مصرف منظم داروها (برای کنترل نارسایی قلب یا ریتم قلبی)
-
در موارد شدید، ممکن است نیاز به جراحی برای ترمیم یا تعویض دریچه آسیبدیده قلب باشد.
-
نکات کلیدی برای ارتقای سلامتی:
۱. آگاهی و هوشیاری: تفاوت بین «تب روماتیسمی» و «آرتریت روماتوئید (رماتیسم مفصلی)» را بدانید. اولی ناشی از عفونت است و دومی یک بیماری خودایمنی مزمن.
۲. مسئولیت پذیری در درمان: کامل کردن دوره درمان آنتیبیوتیکی سادهترین و مؤثرترین اقدام برای نسلهای آینده است.
۳. پیگیری منظم: اگر سابقه تب روماتیسمی دارید، حتماً پزشک خود (کاردیولوژیست و روماتولوژیست) را در جریان قرار دهید و معاینات دورهای را جدی بگیرید.
۴. سبک زندگی سالم: رژیم غذایی متعادل، فعالیت بدنی مناسب با شرایط و پرهیز از سیگار، به سلامت کلی قلب و کنترل عوارض بیماری کمک میکند.
جمعبندی و پیامهای امیدوارکننده:
-
تب روماتیسمی قابل پیشگیری است. سنگ بنای این پیشگیری، درمان صحیح و کامل گلودردهای استرپتوکوکی در کودکان است.
-
با تشخیص به موقع و رعایت دقیق برنامه پیشگیری ثانویه (تزریق منظم پنیسیلین)، میتوان از حملات بعدی و آسیبهای بیشتر به قلب جلوگیری کرد.
-
این بیماری، هرچند جدی است، اما با مدیریت صحیح و پیگیری مستمر، فرد میتواند زندگی باکیفیتی داشته باشد.
با افزایش آگاهی و اقدام به موقع، میتوانیم از بروز این بیماری و عوارض مادامالعمر قلبی آن جلوگیری کنیم. سلامتی از توجه به نشانههای به ظاهر کوچک شروع میشود.