ایدز (HIV:  Human immunodeficiency virus)

آشنایی با بیماری ایدز

ایدز (AIDS) نتیجۀ فعالیت ویروسی به نام HIV (ویروس نقص ایمنی انسانی) است. این ویروس با ورود به بدن فرد، سیستم ایمنی او را تضعیف کرده و مانع از مقابلهی مناسب بدن با عفونتها و بیماریهای ساده میشود، به طوری که حتی بیماریهایی مانند آنفولانزا میتوانند در فرد مبتلا خطرآفرین باشند.

راه های انتقال ایدز

راههای انتقال ویروس HIV

ویروس HIV عمدتاً از چهار طریق قابل انتقال است:

1. مقاربت جنسی
   • مهمترین و شایعترین روش انتقال HIV است. رعایت سلامت جنسی و استفاده صحیح و مداوم از کاندوم بهترین روش پیشگیری از انتقال ویروس در این مسیر است.
2. استفاده از سرنگ مشترک و آلوده
   • تزریق مواد مخدر با سرنگ یا ابزار پزشکی آلوده، عاملی مهم در انتقال HIV است.
3. انتقال از طریق خون و فرآوردههای خونی
   • انتقال ویروس از راه دریافت خون یا فرآوردههای خونی آلوده.
4. انتقال از مادر به کودک
   • ویروس میتواند در دوران بارداری، هنگام زایمان یا از طریق شیر مادر به کودک منتقل شود. پس مشاوره و درمان مناسب مادران مبتلا نقش مهمی در پیشگیری از انتقال به نوزاد دارد.

به فردی که به HIV آلوده است HIV( مثبت) گفته می‌شود.

پیشگیری از ابتلا به HIV

پیشگیری از انتقال HIV ساده و مؤثر است. مهمترین اقدامات:

• رعایت سلامت جنسی: داشتن شریک جنسی ثابت و استفاده از کاندوم.
• عدم استفاده از سرنگ و تجهیزات تزریق مشترک یا آلوده.
• انجام تستهای غربالگری و مراقبتهای بارداری: جهت شناسایی و کنترل عفونت در مادر.
• عدم استفاده مشترک از تیغ اصلاح یا وسایل شخصی آلوده.

علائم و مراحل بیماری HIV/AIDS

مرحله عفونت حاد (اولیه)

• طی هفته های اول پس از ابتلا به ویروس، برخی افراد علائمی شبیه به آنفولانزا مانند تب، گلودرد، بثورات جلدی، درد عضلانی و ضعف را تجربه میکنند. این مرحله معمولاً ۲ تا ۴ هفته طول میکشد.
• در این مرحله بار ویروسی بسیار بالا بوده و فرد بسیار مسری است، هرچند ممکن است از ابتلای خود مطلع نباشد.

مرحله نهفته (مزمن)

• پس از مرحله اولیه، ویروس وارد دورهای به نام «نهفته» میشود که میتواند سالها ادامه داشته باشد. این اصطلاح به معنای خاموش بودن بیماری نیست، بلکه ویروس همچنان فعالیت دارد و سیستم ایمنی بدن به تدریج تخریب میشود.
• بدون درمان مناسب، تخریب سیستم ایمنی پیشرفت میکند.

مرحله بیماری آشکار (ایدز)

• پس از تخریب گسترده سیستم ایمنی، بیماری ایدز با علائم بالینی شدید ظاهر میشود. بیمار مستعد ابتلا به عفونتهای فرصت طلب (مانند پنومونی، توکسوپلاسموز) و انواع سرطانها میشود.
• از سرطانهای شایع مرتبط با HIV میتوان به سارکوم کاپوزی، لنفوم و برخی سرطانهای دستگاه تناسلی اشاره کرد.
• علائم عمومی شامل تب مکرر، تعریق شبانه، تورم غدد لنفاوی، کاهش وزن و ضعف عمومی است.

آیا HIV درمان دارد؟

• در حال حاضر، درمان قطعی برای HIV وجود ندارد، اما درمانهای ضد رتروویروسی (ART) میتوانند بار ویروسی را به حد غیرقابل تشخیص کاهش داده و به بیماران کمک کنند تا سالها زندگی با کیفیت و طولانی داشته باشند.
• درمان مناسب همچنین ریسک انتقال HIV به دیگران را بسیار کاهش میدهد.
• تاکنون واکسن مؤثر و قطعی برای پیشگیری از عفونت HIV تأیید نشده است، اما تحقیقات همچنان ادامه دارد.

منابع:

1. دستورالعملهای وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ایران
   سایت: moh.gov.ir
2. مرکز تحقیقات ایدز ایران (IRCHA) – دانشگاه علوم پزشکی تهران
   وبسایت انگلیسی: en-ircha.tums.ac.ir
   وبسایت فارسی: iranhiv.com
3. سازمان جهانی بهداشت (WHO)
   سایت: who.int/hiv

گزارشها و آمارهای جدید سازمان بهداشت جهانی و وزارت بهداشت ایران