اکسیژن درمانی بیماران در خانه

اکسیژن درمانی بیماران در خانه

اکسیژن درمانی یک روش بسیار موثر برای افزایش میزان اکسیژن در بدن به سطوح سالم و طبیعی است. اکسیژن درمانی تکمیلی می تواند برای افرادی که در آنها عملکرد ریه مختل شده است، مانند بیماری انسداد مزمن ریه (COPD) کاربرد داشته باشد.

اگر برای شما اکسیژن درمانی تجویز شده است، احتمالاً در این فکر هستید که چگونه از آن به طور ایمن استفاده کنید و مهمتر از آن، چه سودی برای شما خواهد داشت. راهنمای زیر همه چیزهایی را که تا به حال می‌خواستید در مورد اکسیژن درمانی بدانید توضیح می‌دهد.

اکسیژن درمانی یک درمان پزشکی است که نیاز به نسخه پزشک دارد و در موارد زیر لازم است:

• فیبروز ریوی

• حمله شدید آسم

• پنومونی

• پنوموتوراکس (جمع شدن ریه)

• آپنه خواب

برخی از افراد فقط در هنگام خواب به اکسیژن درمانی نیاز دارند، در حالی که برخی دیگر ممکن است به آن ۲۴ ساعت شبانه روز نیاز داشته باشند. مقدار و مدت زمان اکسیژن درمانی به وضعیت شما بستگی دارد. بسیار مهم است که دستورالعمل‌ها را دقیقاً همانطور که تجویز شده است دنبال کنید، زیرا استفاده از اکسیژن زیاد یا کم می تواند عواقب خطرناکی داشته باشد.

فواید اکسیژن درمانی

هوایی که تنفس می کنیم تقریباً ۲۱ درصد اکسیژن دارد. برای اکثر افرادی که ریه های سالم دارند، ۲۱ درصد اکسیژن کافی است، اما اگر به بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) مبتلا هستید یا وضعیتی دارید که در آن عملکرد ریه شما مختل شده است، میزان اکسیژن به دست آمده از طریق تنفس طبیعی کافی نیست. در این مورد، برای حفظ عملکرد طبیعی بدن، به مقادیر اضافی اکسیژن نیاز دارید.

اکسیژن درمانی علاوه بر کمک به پیشگیری از نارسایی قلبی در افراد مبتلا به بیماری های شدید ریوی مانند COPD، فواید زیادی دارد. طبق گفته انجمن ریه آمریکا، اکسیژن درمانی ، خواب، خلق و خو، هوشیاری ذهنی و استقامت را بهبود می بخشد و به افراد اجازه می دهد تا کارهای عادی و روزمره خود را انجام دهند.

افزایش طول عمر بیمار

تا کنون، مهمترین مزیت اکسیژن درمانی طولانی مدت این است که ممکن است عمر شما را طولانی تر کند، به خصوص اگر COPD همراه با هیپوکسمی شدید در حالت استراحت (سطوح پایین اکسیژن در خون) دارید و/ یا به طور مداوم از اکسیژن استفاده می کنید.

کاهش علائم  COPD

اکسیژن مکمل می تواند به تسکین تنگی نفس یا تنگی نفس و سایر علائم مربوط به COPD و سایر بیماری های مزمن ریوی از جمله خستگی، سرگیجه و افسردگی کمک کند.

عوارض COPD کمتر

گاهی  COPD  با تعدادی از عوارض قلبی – ریوی دیگر همراه است.

اکسیژن مکمل با تثبیت فشار خون ریوی، تغییرات خونی ثانویه، و کاهش ریتم های نامنظم قلب به کاهش عوارض COPD کمک می کند.

علاوه بر این، نشان داده شده است که اکسیژن دفعات بدتر شدن علائم و بستری شدن در بیمارستان مرتبط با COPD را کاهش می دهد.

امکان انجام ورزش‌های سنگین

بسیاری از بیماران مبتلا به مشکلات تنفسی امکان انجام ورزش سنگین ندارند و بیماری به طور چشمگیری توانایی آنها را برای ورزش محدود می کند. مطالعات نشان می دهد که استفاده از اکسیژن درمانی در طول ورزش استقامت ورزشکار را بهبود می بخشد، عملکرد وی را افزایش می دهد و در نهایت احساس تنگی نفس را کاهش می دهد.

بهبود کیفیت زندگی

اکسیژن کافی نه تنها خواب و خلق و خوی شما را بهبود می بخشد، بلکه هوشیاری ذهنی و استقامت شما را نیز افزایش می دهد و به شما امکان می دهد در طول روز کارهای بیشتری انجام دهید.

استفاده از یک دستگاه غلیظ کننده اکسیژن قابل حمل (اکسیژن ساز) می تواند به شما کمک کند تا در فعالیت هایی که از آن لذت می برید، مانند رفتن به سینما یا مهمانی، احساس آرامش بیشتری داشته باشید. حفظ استقلال و آزادی اجتماعی بودن می تواند به سلامت کلی شما کمک کند.

تحقیقات در مورد اینکه آیا اکسیژن درمانی می تواند به مشکلات جنسی مانند ناتوانی جنسی کمک کند یا خیر، مشخص نیست، اما اگر اکسیژن مکمل در حین ورزش به شما کمک کند، به احتمال زیاد به شما کمک می کند در طول رابطه جنسی نیز راحت تر نفس بکشید.

علاوه بر این، استفاده از اکسیژن مکمل در طول رابطه جنسی می تواند به شما کمک کند تا رابطه را طولانی تر کنید.

سفر هوایی ایمن تر

برای بیماران مبتلا به COPD اغلب در هنگام سفر با هواپیما هیپوکسمی شدید را تجربه می‌کنند. اکسیژن مکمل در طول سفر هوایی به شما کمک می کند تا از هیپوکسمی شدید جلوگیری کنید و می تواند برای بسیاری از بیماران COPD مفید باشد – حتی آنهایی که به طور معمول از اکسیژن استفاده نمی کنند.

 

انواع روش‌های اکسیژن درمانی

کپسول اکسیژن، یک مخزن ذخیره کننده اکسیژن است که اکسیژن در آن به صورت مایع و یا گاز تحت فشار بالا درون یک کپسول استوانه‌ای شکل ذخیره می‌شود.

سیلندرهای حاوی اکسیژن، یک کپسول با منبع محدود بوده که در اثر استفاده، از میزان گاز اکسیژن درون سیلندر کاسته شده و نیازمند شارژ مجدد می‌باشد.

حجم کپسول های اکسیژن :کپسول‌ های اکسیژن با توجه به جنس بدنه در حجم‌ های مختلفی به بازار عرضه شده اند.( ۲۰،۱۵،۱۰،۵،۱ کیلویی)

به طور معمول کپسولهای گاز‌های اکسیژن در فشار ۱۰۰ تا ۲۰۰ بار (BAR) به بازار عرضه شده‌اند با توجه به جنس بدنه و ابعاد سیلندر، کپسول‌های اکسیژن دارای قیمت متفاوتی نیز می‌باشند. طول عمر گاز اکسیژن درون یک کپسول با شدت جریان و حجم کپسول رابطه مستقیمی دارد.

شناخت لوازم مربوط به استفاده از کپسول اکسیژن در خانه:

• مانومتر اکسیژن

.مانومتر از بخش‌های کوچکی به نام گیج فشار، فشارشکن ، فلومتر و لیوان مرطوب کننده  تشکیل شده است. هر کدام از این اجزا، دارای عملکرد مخصوصی می‌باشند

• گیج (GAGE) فشار : نشانگر فشار داخل کپسول :

یکی از اصلی‌ترین اجزای کپسول اکسیژن که نقش مهمی را در عملکرد صحیح کپسول ایفا می‌کند. به شکل یک صفحه عقربه¬ای دایره مانند بوده و در بالای کپسول اکسیژن نصب می‌شود. این قطعه مقاومت کافی در برابر فشارهای بالا دارد از مهم‌ترین وظایف گیج فشار، کم کردن میزان فشار گاز اکسیژن درون کپسول می‌باشد گاز اکسیژن درون کپسول با فشار بسیار بالا ذخیره شده و غیر قابل مصرف است. در واقع گیج فشار با کم کردن فشار، اکسیژن را برای تنفس آماده می‌نماید. گیج فشار میزان اکسیژن را بر اساس واحدهای PSI و BAR نشان می‌دهد.

• رگولاتور یا فشارشکن:

یک قطعه از مانومتر بوده که دارای مهره‌ای جهت اتصال مانومتر به کپسول اکسیژن است، فشار شکن میزان فشار گاز اکسیژن را در درون کپسول نشان می‌دهد.

• فلومتر اکسیژن:

یکی از مهم‌ترین اجزای تشکیل دهنده مانومتر اکسیژن بوده که موجب تنظیم میزان دقیق اکسیژن استاندارد می‌شود. فلومتر این میزان را برحسب لیتر بر دقیقه بیان می‌کند.

• لیوان مرطوب کننده:

اکسیژن خروجی از کپسول اکسیژن به دلیل خالص سازی و جداسازی از سایر گازها، بسیار خشک و بدون رطوبت می‌باشد. اگر اکسیژن در این حالت توسط بیمار دریافت شود موجب خشکی مجاری تنفسی، سختی در امر تنفس، آسیب به مجاری تنفسی می‌شود. لیوان مرطوب کننده که از دیگر اجزای تشکیل دهنده مانومتر اکسیژن است، وظیفه مرطوب سازی اکسیژن را بر عهده دارد. لیوان مرطوب کننده که اغلب با آب مقطر یا جوشیده پر می‌شود موجب جلوگیری از آسیب به بینی، مخاط دهان و ریه می‌گردد گرچه تحقیقات اخیر باعث شده که توصیه شود لیوان خالی باشد ولی به جای استفاده از آب، محیط با دستگاه رطوبت ساز مرطوب گردد.

•  نکات مهم در هنگام استفاده از لیوان مرطوب کننده

1. آب لیوان باید به طور روزانه تعویض گردد

2. باید آب را تا مقدار تعیین شده در درون لیوان بریزید زیرا آب بیشتر ممکن است باعث آسیب به بیمار شود.

3. هر چند وقت یکبار لیوان را ضدعفونی و خشک نمایید.

4. بهتر است از آب مقطر استفاده کنید.

5. لیوان را در معرض نور مستقیم خورشید و یا حرارت قرار ندهید.

 

• کانول اکسیژن بینی:

رایج ترین روش اکسیژن درمانی به بیماران از طریق کانولای بینی است.

رابط اکسیژن از لیوان آب به بینی فرد وصل می شود و اکسیژن را آماده ورود به فضای بینی میکند و با تنفس اکسیژن وارد بینی فرد می شود.

این لوله پلاستیکی نازک دارای دو شاخک کوچک در یک انتها است که در سوراخ های بینی قرار می گیرند.

در مقایسه، هوای اتاق که حاوی حدود ۲۱ درصد اکسیژن است و به طور کلی برای افراد مبتلا به بیماری ریوی کافی نیست،کانولای بینی می‌تواند به راحتی اکسیژن را با سرعت یک تا شش لیتر در دقیقه (LPM) در غلظت‌های بین ۲۴ تا ۴۰ درصد به فرد برساند.

با این حال، اگر از طریق دهان تنفس می کنید، تزریق اکسیژن از طریق کانولای بینی ممکن است تاثیر کمتری داشته باشد.

• ماسک اکسیژن:

اکسیژن را از لیوان فلومتر به فضای جلوی بینی و دهان فرد منتقل میکند.

ماسک با پوشش دادن فضای دهان و بینی و تجمع اکسیژن در این فضا میتواند مقدار اکسیژن رسانی بیشتری را انجام دهد

طریقه استفاده از کپسول اکسیژن در خانه

نحوه اتصال مانومتر به کپسول اکسیژن

1. سر مانومتر را با زاویه ۴۵ درجه، داخل دهانه کپسول قرار داده و پیچ را با دست تمیز و خشک ببندید.

2. در هنگام نصب مانومتر دقت نمایید که عقربه باید روبه روی فرد نصب کننده قرار گیرد.

3. برای محکم کردن این قطعه بهتر است از آچار استفاده نمایید و تا زمانی که مانومتر در زاویه ۹۰ درجه قرار بگیرد، به چرخاندن پیچ ادامه دهید

4. قبل از اتصال لیوان مرطوب کننده، از بسته بودن پیچ اطمینان حاصل نمایید.

5. لیوان مرطوب کننده دارای خط نشان می‌باشد که میتوانید تا خط نشان درون آن آب بریزید (منظور از آب، آب مقطر یا آب جوشیده و خنک می‌باشد.)

6. طبق آخرین توصیه ها بهتر است در لیوان از آّب استفاده نشود ولی هوای محیط با دستگاههایی مثل بخور سرد مرطوب باشد

7. سپس لیوان مرطوب کننده را به مانومتر متصل کرده و محکم ببندید.

8. یک سمت شلنگ نازال را به لیوان وصل کرده و سر دیگر را در درون بینی قرار دهید.

9. جهت استفاده شیر سیلندر را ۳۶۰ درجه چرخانده تا اکسیژن از کپسول وارد مانومتر شود.

10. با باز کردن اکسیژن، عقربه روی گیج شروع به حرکت می‌کند.

11. اگر عقربه روی نقاط زرد و قرمز رنگ قرار بگیرد، یعنی کپسول اکسیژن خالی می‌باشد.

12. در مرحله بعد پیچ فلومتر را بچرخانید تا ساچمه داخل فلومتر حرکت کند .

13. با بیشتر کردن جریان ساچمه هم بالاتر رفته و عددهایمختلفی بین ۱ تا ۱۰ را نشان می دهد.

14. اگر آن را روی ۵ قرار دهید یعنی ۵ لیتر اکسیژن در دقیقه از کپسول اکسیژن خارج و به بیمار می‌رسد ( این مقدار در هر فرد متفاوت بوده و اغلب توسط پزشک مربوطه تجویز می‌شود ) برای اطمینان از کارکرد دستگاه، به لیوان مرطوب کننده دقت نمایید. اگر آب درون لیوان به صورت حباب در جریان باشد، مانومتر در حال کار کردن است

نکات ایمنی در هنگام استفاده از مانومتر اکسیژن

1. فقط از آب مقطر جهت پر نمودن لیوان مرطوب کننده استفاده نمایید

2. تمامی اجزای مانومتر به جز فلومتر قابل ضدعفونی کردن می‌باشد

3. جهت تمیز نمودن فلومتر بهتر است از یک پارچه نم¬دار و بسیار نرم استفاده نمایید.از وارد شدن ضربه به مانومتر جلوگیری به عمل آوردید

4. در صورت چرب یا روغنی بودن دست، از باز نمودن مانومتر اکیدا خودداری نمایید (خطر انفجار کپسول اکسیژن)

اثرات جانبی اکسیژن درمانی

1. در حالی که استفاده طولانی مدت از اکسیژن به طور کلی بی خطر است، اما عوارض جانبی محدودی نیز دارد.

2. شایع‌ترین عارضه جانبی استفاده طولانی‌مدت از اکسیژن مکمل، خشکی بینی و تحریک پوست است، از یک مرطوب‌کننده در خانه یا محلول نمکی استفاده کنید تا مجاری بینی کمتر خشک شود. برای جلوگیری از سوزش، حتما با استفاده از لوسیون های مورد نیاز از پوست خود مراقبت کنید.

3. مسمومیت با اکسیژن نیز یک عارضه جانبی است که باید در نظر گرفته شود، اگرچه این موضوع در افرادی که اکسیژن خود را طبق دستور مصرف می کنند کمتر دیده می شود.

4. برای جلوگیری از عوارض محدود اکسیژن درمانی هرگز سطح اکسیژن خود را بدون نظارت پزشک متخصص تنظیم نکنید.

برای دریافت راهنمای استفاده از اکسیژن در خانه اینجا کلیک کنید.