پوکی استخوان یکی از بیماری‌های شایع است که به شکستگی‌های ناگهانی و غیرمنتظره منجر می‌شود. این بیماری با کاهش تراکم استخوان و تضعیف ساختار آن مشخص می‌شود. پیشگیری و درمان پوکی استخوان نیازمند آگاهی و اقدام‌های صحیح است. در ادامه، نکاتی در این زمینه ارائه می‌شود:
افراد در معرض خطر پوکی استخوان شامل:
- زنان : به ویژه پس از یائسگی به دلیل کاهش سطح استروژن.
- افراد مسن : با بالا رفتن سن، تولید استخوان کاهش می‌یابد.
- افراد دارای سابقه خانوادگی : اگر یکی از اعضای خانواده سابقه پوکی استخوان داشته باشد، خطر افزایش می‌یابد.
- افراد با وزن کم : کمبود وزن معمولاً به معنای پایین بودن چربی و توده استخوانی است.
- افراد با رژیم غذایی ضعیف : کمبود کلسیم و ویتامین D در رژیم غذایی.
- افراد سیگاری : سیگار موجب کاهش سلامت استخوان‌ها و افزایش خطر شکستگی می‌شود.
- افرادی که بطور مداوم الکل مصرف می‌کنند : مصرف زیاد الکل تأثیر منفی بر استخوان‌ها دارد.
- افراد مبتلا به برخی بیماری‌ها : مانند اختلالات هورمونی، بیماری‌های روده، و بیماری‌های خودایمنی.
- افراد ورزشکار با تمرینات شدید : به ویژه ورزشکارانی که دچار کمبود وزن هستند.
پیشگیری
تغذیه مناسب :
کلسیم : مصرف منابع غنی از کلسیم از جمله لبنیات، سبزیجات برگ‌دار سبز، و ماهی‌های کوچک (مانند ساردین) می‌تواند به تقویت استخوان‌ها کمک کند. مقدار توصیه شده کلسیم برای بزرگسالان حدود ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ میلی‌گرم در روز است.
ویتامین D : این ویتامین به جذب کلسیم کمک می‌کند. منابع ویتامین D شامل نور خورشید، روغن ماهی، و زرده تخم‌مرغ است. مکمل‌های ویتامین D نیز می‌توانند مفید باشند.
فعالیت بدنی :
انجام فعالیت‌های ورزشی منظم، به ویژه ورزش‌های مقاومتی و تحمل وزن (مانند پیاده‌روی، دویدن و وزنه‌برداری) می‌تواند به تقویت استخوان‌ها کمک کند.
سبک زندگی سالم :
پرهیز از سیگار کشیدن و مصرف الکل به مقدار زیاد، زیرا این عوامل می‌توانند به کاهش تراکم استخوان آسیب برسانند.
درمان
داروها :
بیسفوسفات‌ها : این دسته از داروها برای کاهش خطر شکستگی در افراد مبتلا به پوکی استخوان تجویز می‌شوند.
هورمون‌ها : مانند استروژن در خانم‌ها پس از یائسگی.
مکمل‌های غذایی :
در صورتی که فرد نتواند نیازهای کلسیم و ویتامین D را از طریق تغذیه تأمین کند، مصرف مکمل‌ها ممکن است لازم باشد.
اجتناب از سقوط :
استفاده از وسایل کمکی و تأمین ایمنی خانه برای جلوگیری از سقوط و شکستگی‌های ناشی از آن بسیار اهمیت دارد.
درمان‌های پیشرفته برای استئوپروز به هدف افزایش تراکم استخوان و کاهش خطر شکستگی‌ها
این درمان‌ها شامل گزینه‌های دارویی، روش‌های غیر دارویی و در برخی موارد، جراحی هستند:
۱. درمان‌های دارویی
- آنتی‌بادی‌های مونوکلونال : مانند دنوسوماب (Prolia) که با کاهیش فعالیت استئوکلاست‌ها، باعث افزایش تراکم استخوان می‌شوند.
- درمان‌های ترمیمی : مانند کلسیتونین و میکوسما (بسته به نیاز بیمار) که به قوانین تجدیدنظر استخوان کمک می‌کنند.
- هورمون پاراتیروئید : درمان با پاراتید (Forteo) که به صورت زیر جلدی تجویز می‌شود و باعث تحریک ساخت استخوان جدید می‌شود.
- تزریق پی آر پی (پلاسمای غنی شده از پلاکت): به عنوان یک روش درمانی برای استئوپروز، به منظور بهبود سلامت استخوان‌ها و تحریک فرآیند ترمیم استخوان‌ها استفاده می‌شود. در این روش، نمونه‌ای از خون بیمار گرفته شده و بعد از جداسازی پلاکت‌ها، پلاسمای غنی شده به ناحیه آسیب‌دیده تزریق می‌شود. پی آر پی حاوی فاکتورهای رشد و مواد مفید است که می‌تواند به افزایش تراکم استخوان و کاهش خطر شکستگی کمک کند. این روش در ترکیب با دیگر درمان‌ها می‌تواند مؤثر باشد.
۲. روش‌های غیر دارویی
– رژیم غذایی غنی از کلسیم و ویتامین D : مصرف غذاهایی مثل لبنیات، سبزیجات سبز و مکمل‌های غذایی.
– ورزش منظم : تمرینات مقاومتی و تحمل وزن می‌توانند در تقویت استخوان‌ها مؤثر باشند.
– تغییرات سبک زندگی : شامل ترک سیگار، کاهش مصرف الکل و حفظ وزن سالم.
۳. جراحی
– جراحی ترمیم استخوان : در موارد شدید که شکستگی‌های متعدد وجود دارد، برخی جراحی‌ها ممکن است برای تثبیت استخوان‌ها مورد نیاز باشد.
۴. مراقبت‌های حمایتی
– فیزیوتراپی : به بهبود تعادل و قدرت عضلانی کمک می‌کند که می‌تواند خطر سقوط را کاهش دهد.
مهم است که هر درمانی تحت نظارت پزشک و با توجه به شرایط خاص بیمار انجام شود
منابع مطالب:
- انجمن ملی استئوپروز آمریکا National Osteoporosis Foundation ([nof.org](https://www.nof.org))
- World Health Organization ([who.int/topics/osteoporosis](https://www.who.int/topics/osteoporosis/en/))
- Mayo Clinic ([mayoclinic.org](https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/osteoporosis/symptoms-causes/syc-20375949))
- انجمن ارتوپدی آمریکا (AAOS):اطلاعات جامع درباره استئوپروز و گزینه‌های درمان