شناخت کیسه ادراری (یورین بگ) و نکات ضروری برای استفاده از آن

شناخت کیسه ادراری (Urine Bag): انواع، اجزا و نحوه انتخاب

کیسه ادراری یک سیستم جمع‌آوری استریل ادرار است که به سوند فولی متصل می‌شود.

                       یورین بگ با شیر صلیبی                                                   یورین بگ با شیر کششی

انواع کیسه ادراری:

1. کیسه پایین‌پا (Leg Bag):
   • ویژگی: حجم کم (معمولاً ۳۵۰ تا ۷۵۰ میلی‌لیتر)، قابل اتصال به ران یا ساق پا.
   • موارد استفاده: مناسب برای استفاده در طول روز و زمانی که بیمار تحرک دارد. زیر لباس پنهان می‌شود.
2. کیسه شبانه (Night Bag/Bedside Bag):
   • ویژگی: حجم زیاد (معمولاً ۲۰۰۰ میلی‌لیتر)، دارای دسته برای آویزان کردن.
   • موارد استفاده: مناسب برای استفاده در شب یا هنگام استراحت در تخت. به دلیل حجم بالا نیاز به تخلیه مکرر در روز ندارد.

اجزای اصلی کیسه ادراری:

1. لوله ورودی (Inlet Tube): قسمتی که به خروجی سوند فولی متصل می‌شود.
2. محل اتصال (Connection Port): نقطه اتصال لوله ورودی به سوند. این اتصال باید همیشه محکم باشد.
3. بدنه کیسه (Bag Chamber): محفظه اصلی جمع‌آوری ادرار که دارای درجه‌بندی برای اندازه‌گیری حجم ادرار است.
4. شیر تخلیه (Drainage Tap/Valve): شیر یکطرفه در انتهای کیسه که برای تخلیه ادرار طراحی شده است.
5. بندهای قابل تنظیم (Straps): برای ثابت کردن کیسه پایین‌پا به پا.
6. دسته آویز (Hanger): برای آویزان کردن کیسه شبانه به کنار تخت.

نکات ضروری برای استفاده ایمن از کیسه ادراری

رعایت این نکات برای پیشگیری از عفونت ادراری و سایر عوارض حیاتی است.

۱. انتخاب و اتصال کیسه

• نوع مناسب را انتخاب کنید: از کیسه پایین‌پا برای روز و تحرک، و از کیسه شبانه برای زمان استراحت استفاده کنید.
• سیستم بسته را حفظ کنید: اتصال بین سوند و کیسه باید یک سیستم بسته باشد. این اتصال را هرگز به طور غیرضروری باز نکنید. نمونه‌گیری ادرار باید از طریق پورت مخصوص نمونه‌گیری روی سوند (اگر وجود دارد) و با تکنیک استریل انجام شود، نه از طریق جدا کردن کیسه.

۲. موقعیت صحیح کیسه (مهمترین نکته)

• قانون طلایی: کیسه ادراری همیشه باید پایین‌تر از سطح مثانه بیمار قرار گیرد.
• دلیل علمی: اگر کیسه بالاتر از مثانه باشد، ادرار به سمت مثانه برمی‌گردد (ریفلاکس) و باعث عفونت جدی می‌شود.
• هنگام راه رفتن (با کیسه پایین‌پا): کیسه را به ران یا ساق پا ثابت کنید، مطمئن شوید که کاملاً پایین‌تر از کمر است.
• هنگام خواب یا استراحت (با کیسه شبانه): کیسه را به کنار تخت آویزان کنید. مطمئن شوید کیسه و لوله‌ها از روی زمین آویزان هستند و زیر بیمار یا زیر تشک گیر نکرده‌اند.

۳. تخلیه کیسه

• دفعات تخلیه: کیسه را قبل از پر شدن (معمولاً وقتی نصف تا دو سوم پر شد) یا حداقل هر ۳-۴ ساعت یکبار تخلیه کنید. تخلیه هر ۸ ساعت فقط برای کیسه‌های شبانه و در صورت خواب بودن بیمار قابل قبول است.
• روش تخلیه:
  1. دست‌های خود را با آب و صابون بشویید یا ضدعفونی کنید.
  2. از یک سطل تمیز و اختصاصی برای تخلیه استفاده کنید.
  3. شیر تخلیه را باز کرده و ادرار را داخل سونت بریزید. مراقب باشید شیر با دیواره یا کف سطل تماس پیدا نکند.
  4. پس از تخلیه، شیر را ببندید و نوک آن را با یک دستمال تمیز یا پنبه آغشته به الکل ۷۰% پاک کنید.
  5. دوباره دست‌های خود را بشویید.

۴. حفظ باز بودن لوله

• از تا شدن، پیچ خوردن یا تحت فشار قرار گرفتن لوله سوند و لوله متصل به کیسه جلوگیری کنید.
• از شل و سفت شدن اتصالات اطمینان حاصل کنید.
• مصرف مایعات کافی (حداقل ۱.۵ تا ۲ لیتر در روز، در صورت عدم منع پزشکی) به رقیق شدن ادرار و جلوگیری از انسداد کمک می‌کند.

۵. بهداشت و تمیز کردن

• تمیز کردن کیسه: کیسه ادراری یکبارمصرف است و نیازی به شستشوی داخلی ندارد. در صورت استفاده طولانی‌مدت، کیسه باید طبق برنامه منظم (مثلاً هر ۵-۷ روز یکبار) تعویض شود.
• تمیز کردن ناحیه سوند: ناحیه اطراف سوند را روزی دو بار با آب و صابون ملایم تمیز کنید و کاملاً خشک نمایید.

۶. علائم هشداردهنده مربوط به کیسه

در صورت مشاهده هر یک از موارد زیر، موضوع را با پزشک یا پرستار در میان بگذارید:

• جریان نداشتن ادرار به داخل کیسه (علیرغم مصرف مایعات و بازبودن لوله).
• نشت ادرار از اطراف سوند یا از محل اتصال به کیسه.
• تغییر رنگ ادرار (کدر، خونی) یا بوی بسیار بد.
• وجود کریستال یا رسوبات قابل مشاهده در لوله یا کیسه.

چک‌لیست خلاصه برای استفاده ایمن از یورین بگ

با رعایت این نکات، می‌توانید تا حد زیادی از ایجاد عفونت و سایر عوارض مرتبط با سوند ادراری جلوگیری کرده و کیفیت زندگی بیمار را بهبود بخشید.