هپاتیت را بشناسیم و شکستش دهیم!
پیامی برای روز جهانی هپاتیت (۲۸ جولای ۲۰۲۵) و هر روز دیگر…
روز جهانی هپاتیت هر سال در ۲۸ ژوئیه(مصادف با ۶ مرداد) برای افزایش آگاهی در مورد هپاتیت ویروسی و التهاب کبد که باعث بیماری شدید کبد و سرطان کبد می شود، برگزار می شود.
هپاتیت چیست؟
هپاتیت به معنای التهاب کبد است. این بیماری میتواند توسط ویروسهای مختلف، مصرف الکل، برخی داروها یا بیماریهای خودایمنی ایجاد شود. در میان این عوامل، ویروسها شایعترین دلیل هپاتیت هستند. اگر هپاتیت درمان نشود، میتواند به سیروز (سخت شدن و زخم کبد)، نارسایی کبد و حتی سرطان کبد منجر شود.
انواع اصلی هپاتیت ویروسی
پنج نوع اصلی هپاتیت ویروسی وجود دارد: A, B, C, D, E. اینها از نظر راه سرایت، شدت بیماری و روش پیشگیری باهم تفاوت دارند.
| نوع هپاتیت | راه های اصلی سرایت | پیشگیری و درمان |
| هپاتیت A و E | • آب و غذای آلوده • دستهای آلوده |
واکسن: برای هر دو موجود است. مشخصه: معمولاً خودبهخود بهبود مییابند و باعث بیماری مزمن نمیشوند، اما در موارد نادر (بهویژه در زنان باردار برای هپاتیت E) میتوانند خطرناک باشند. |
| هپاتیت B و C | • تماس با خون آلوده • مادر به کودک هنگام زایمان • رابطه جنسی محافظتنشده • استفاده از سرنگ مشترک (در معتادان تزریقی) • وسایل غیراستریل (حجامت، خالکوبی، تاتو، دندانپزشکی) |
واکسن: فقط برای هپاتیت B وجود دارد. درمان: هپاتیت B قابل کنترل است و هپاتیت C با داروهای جدید در بیش از ۹۵٪ موارد کاملاً قابل درمان است. |
| هپاتیت D | فقط افرادی که هم اکنون به هپاتیت B مبتلا هستند، میتوانند به هپاتیت D نیز مبتلا شوند. این ترکیب بیماری بسیار شدیدتری ایجاد میکند. | پیشگیری: واکسن هپاتیت B از ابتلا به هپاتیت D نیز محافظت میکند. |
هشدار: هپاتیت B و C، قاتلان خاموش
- این دو نوع میتوانند برای سالها در بدن باشند بدون هیچ علامتی، در حالی که به کبد آسیب میزنند.
- آنها مسئول میلیونها مورد سیروز و سرطان کبد در جهان هستند.
- سالانه حدود ۱.۳ میلیون نفر در اثر این دو ویروس جان خود را از دست میدهند.
- خبر خوب این است که با تشخیص به موقع و درمان مناسب، میتوان از این عوارض جدی جلوگیری کرد.
علائم هشداردهنده هپاتیت
بسیاری از افراد هیچ علامتی ندارند. اما در صورت بروز، این علائم ممکن است ظاهر شوند:
- زردی پوست و سفیدی چشم
- ادرار تیره و مدفوع کمرنگ
- خستگی شدید و بیحالی
- بیاشتهایی، حالت تهوع و استفراغ
- درد شکم (بهخصوص در ناحیه فوقانی راست)
مهم: منتظر ظهور علائم نباشید! اگر در معرض خطر هستید، حتماً آزمایش دهید.
چگونه از خود و عزیزانمان محافظت کنیم؟
-
واکسیناسیون:
-
واکسن هپاتیت B مؤثر و ایمن است. این واکسن در برنامه ملی واکسیناسیون کودکان ایران وجود دارد.
-
بزرگسالان پرخطر (پرسنل پزشکی، اطرافیان بیماران و …) نیز باید این واکسن را تزریق کنند.
-
واکسن هپاتیت A نیز برای مسافران به مناطق پرخطر و افراد خاص توصیه میشود.
-
-
رعایت بهداشت:
-
شستشوی مرتب دستها با آب و صابون.
-
مصرف آب آشامیدنی سالم و غذاهای بهداشتی.
-
-
پرهیز از رفتارهای پرخطر:
-
استفاده از سرنگ و سوزن استریل و یکبارمصرف.
-
اطمینان از استریل بودن وسایل در مراکز دندانپزشکی، آرایشگاهها (برای اصلاح)، حجامت و خالکوبی.
-
پرهیز از استفاده مشترک از وسایل شخصی مانند مسواک، تیغ و ناخنگیر.
-
-
رابطه جنسی ایمن:
-
استفاده از کاندوم در روابط جنسی محافظت نشده.
-
-
مهمترین قدم: “آزمایش بدهیم“
-
تشخیص زودهنگام کلید نجات است. اگر فکر میکنید در معرض خطر هستید (سابقه تزریق با سرنگ مشترک، رابطه جنسی پرخطر، دریافت خون قبل از سال ۱۳۷۴ در ایران، یا ابتلای یکی از اعضای خانواده)، یک آزمایش خون ساده میتواند وضعیت شما را مشخص کند.
-
به یاد داشته باشید: هپاتیت C درمان پذیر است و هپاتیت B قابل کنترل.
-
شعار سال ۲۰۲۵: “هپاتیت: بیایید آن را متلاشی کنیم“
“Hepatitis: Let’s Break It Down”
این شعار از ما میخواهد موانع اصلی از بین بردن هپاتیت، از جمله شرم، ترس و ننگ مرتبط با این بیماری را از بین ببریم. هپاتیت یک “برچسب” نیست، یک بیماری است که میتوان از آن پیشگیری و درمان کرد. با آگاهی بخشی و صحبت کردن شفاف درباره آن، میتوانیم به کسانی که نیاز به آزمایش و درمان دارند، کمک کنیم.
بیایید با هم عمل کنیم: پیشگیری کنیم، آزمایش دهیم و درمان کنیم تا هپاتیت را تا سال ۲۰۳۰ ریشه کن کنیم.
منبع: اطلاعات اولیه بر اساس مطالب سازمان جهانی بهداشت (WHO) گردآوری و برای آموزش عمومی بومی سازی شده است.