راهنمای آموزشی برای بیماران دارای کلستومی

راهنمای مراقبت از کلستومی برای بیماران عزیز

مقدمه:
زندگی با کلستومی نیاز به یادگیری مهارت‌های جدیدی دارد، اما با آموزش و تمرین، شما می‌توانید به راحتی به زندگی عادی و فعال خود ادامه دهید. این راهنما به شما کمک می‌کند تا نحوه مراقبت از کلستومی خود را بیاموزید.

بخش ۱: کلستومی چیست؟

• کلستومی یک دهانه مصنوعی روی شکم است که طی عمل جراحی ایجاد می‌شود تا مسیر جدیدی برای دفع مواد زائد از بدن شما فراهم کند.

• مدفوع از طریق این دهانه که «استوما» (Stoma) نام دارد، خارج شده و در یک «کیسه مخصوص» جمع‌آوری می‌شود.

• استوما برآمدگی دارد و به رنگ قرمز یا صورتی است (شبیه به رنگ داخل دهان). این امر کاملاً طبیعی است.

• استوما هیچ عصبی ندارد، بنابراین لمس آن دردناک نیست.

بخش ۲: لوازم مورد نیاز

• کیسه استومی (از نوع پیش‌برش‌خورده یا قابل برش)

• الگوی سنجاقی (برای اندازه‌گیری دقیق استوما)

• پاک‌کننده مخصوص استوما (یا آب گرم و صابون ملایم)

• دستمال نرم و بدون پر

• خمیر محافظ پوست (در صورت نیاز)

• پودر محافظ پوست (در صورت تحریک)

• کیسه زباله

بخش ۳: نحوه تعویض کیسه کلستومی (گام به گام)

گام ۱: آماده‌سازی

• تمام لوازم خود را از قبل آماده کنید.

• دستان خود را به خوبی با آب و صابون بشویید.

گام ۲: برداشتن کیسه قدیمی

• به آرامی و از بالا به پایین، صفحه پایه کیسه را از روی پوست جدا کنید.

• از «اسپری حلال چسب» (Adhesive Remover) برای کاهش ناراحتی و محافظت از پوست خود استفاده کنید.

گام ۳: تمیز کردن ناحیه

• ناحیه استوما و پوست اطراف آن را به آرامی با آب گرم و یک دستمال نرم تمیز کنید.

• از استفاده الکل، مواد معطر یا صابون‌های قوی خودداری کنید.

• اجازه دهید پوست در معرض هوا خشک شود. مالش ندهید.

گام ۴: اندازه‌گیری و برش

• اندازه استومای خود را با استفاده از الگوی پلاستیکی اندازه بگیرید.

• سوراخ صفحه پایه کیسه جدید را حداکثر ۲-۳ میلی‌متر بزرگ‌تر از استوما برش دهید. برش زیاد باعث تماس پوست با مدفوع و تحریک می‌شود.

گام ۵: چسباندن کیسه جدید

• صفحه پایه کیسه جدید را روی پوست خشک و تمیز بچسبانید.

• برای اطمینان از چسبندگی کامل، به مدت ۳۰-۶۰ ثانیه با کف دست روی صفحه پایه فشار ملایم وارد کنید. گرمای دست به چسبندگی بهتر کمک می‌کند.

گام ۶: اتمام کار

• کیسه قدیمی را در یک کیسه پلاستیکی گذاشته و دور بیندازید.

• دوباره دستان خود را بشویید.

بخش ۴: رژیم غذایی پس از کلستومی

• آب فراوان بنوشید تا از کم‌آبی بدن جلوگیری کنید.

• در هفته‌های اول، غذاها را به صورت پخته، نرم و کم‌فیبر مصرف کنید (مانند: برنج، پاستا، نان سفید، موز رسیده، سیب زمینی پخته).

• غذاهای جدید را یکی یکی به رژیم خود اضافه کنید و واکنش بدن خود را مشاهده کنید.

• از غذاهای پرادویه، چرب و نفاخ (مانند لوبیا، پیاز، کلم) در ابتدا پرهیز کنید.

• برای پیشگیری از یبوست، میوه‌های رسیده و آبمیوه های طبیعی بنوشید.

جدول مواد غذایی و اثرات آن:

بخش ۵: زندگی روزمره و فعالیت‌ها

• حمام کردن: می‌توانید با کیسه استومی دوش بگیرید. آب بر روی استوما ضرری ندارد.

• پوشاک: می‌توانید لباس‌های معمولی بپوشید. کیسه زیر لباس شما مشخص نخواهد بود.

• فعالیت بدنی: پس از تأیید پزشک، می‌توانید به اکثر ورزش‌ها (به جز ورزش‌های سنگین رزمی و کشتی) بازگردید.

• مسافرت: به میزان کافی لوازم استومی با خود به همراه ببرید و آن‌ها را در کیف دستی خود قرار دهید.

بخش ۶: چه زمانی با پزشک یا پرستار تماس بگیریم؟

در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر فوراً تماس بگیرید:

• تغییر رنگ استوما (آبی، بنفش یا بسیار تیره شدن)

• تورم یا جمع شدن بیش از حد استوما

• خونریزی زیاد از داخل استوما

• درد شدید شکم، تهوع و استفراغ

• قطع کامل خروجی مدفوع به مدت بیش از ۴-۶ ساعت همراه با درد و cramps شکمی (علائم انسداد روده)

• تحریک شدید پوست، زخم یا عفونت در اطراف استوما

---

سخن پایانی:
مراجعه کننده عزیز! شرایط جدید در ابتدا ممکن است چالش‌برانگیز به نظر برسد، اما شما تنها نیستید. پرستاران و تیم پزشکی همیشه آماده پاسخگویی به سؤالات و حمایت از شما هستند. به خودتان زمان بدهید و هر سؤالی دارید بپرسید.